Roza Eskenazi

Un artíkolo de la Vikipedya, la ansiklopedya líbera
Roza Eskenazi i los sus muzikos, D. Semsis (bouzouki) i Agapios Tomboulis (ut).

Roza Eskenazi (en lingua gréga: Ρόζα Εσκενάζυ) era una konosida kantadera gréga del estil "Rebetikó" i muzika tradisionala gréga de Asya Menor, la kuala bivio una karriera muzikala desde la anyada de 1920 fina los anyos 1970.

Orijin[trocar | trocar el manadero]

Nasió komo Sara Skinazi en na prove famiya djudia de Estambol; se kreye ke nasió entre los anyos 1895 i 1897, anke eya siempre disho ke nasió en 1910. El su padre, era un merkader de telas. Endemas de eya, el su padre i la su espoza tenían dos ijos, Nissim i Sami. Kuando Sara ainda era chika, la su famiya se fue a bivir en Selanik i diskués en la viya de Komotini, ande bivían munchos turkos. Un diya, los duenyos turkos de una taverna ayí, eskucharon kantar a Sarika. Eyos, enkantados kon la su boz, bushkaron a Flora, la su madre, kon el buto de dar empiego a Sarika kantando en la taverna, ma la madre no achetó. Muncho tiempo diskués, Roza disho para un djurnal ke los anyos kuando bivió en Komotini fueron los ke la izieron dechidir ser kantadera.

Empesijo de la su karriera[trocar | trocar el manadero]

Kuando tornó a Selanik, eya ambezó a bailar en un otél de la sivdad. Ayí konosió a Yiannis Zardinidis, un mansevo de una de las famiyas más rikas de Kapadokia. La famiya Zardinidis no achetó a Sara, deke kreyian ke eya no era una manseva kon moral, ma afilu eya y Yiannis se fueron endjuntos enel anyo 1913, i ayí Sara trokó el su nombre por Roza, kon el kualo fue konosida toda la su karriera. Zardinidis murió enel anyo 1917, deshando a Roza kon una kreatura, Paraschos.

Diskués de la muerte de Yiannis, eya se fue a bivir a Atines, ande bailava i kantava en una taverna en lingua grega, lingua turka i lingua armenia. Ayí fue topada por el musiko Panagiotis Toundas enel anyo 1920. Toundas inmediatamente rekonosió el su talento i la apresentó kon Vassilis Toumbakaris de Columbia Records. Los dos primeros diskos ke eya izo kon Columbia, Kalamatiano Mandili i Koftin Eleni Tin Elia (c. 1928) fueron el empesijo de una karriera musikala ke la iva azer konosida fina los anyos '60. Ya en los anyos '30 tenía mas de 300 kansiones i era una de las estreyas mas famozas de Gresia. Munchas de las sus kansiones eran echas kon muzika tradisionala, espesialmente de Gresia i de Smirna (Izmir) en la Turkiya. Ma sus kansiones enel estil Rebetikó i espesialmente enel estil de la eskola de Smirna de esta muzika fueron las mas emportantes musikalmente. Oy endiya, eya es konsiderada la kantadera mas emportante de este estil.

Karriera internasionala[trocar | trocar el manadero]

Diskués de ser famoza en toda Gresia, la su karriera la yevó verso toda la diaspora gréga. Endjutnamente a Tomboulis, eya vijitó komunitas gregas en Ayifto, Albania i Serbia, ma no solo fue bushkada por grégos; las komunitas turkas de estos payises la bushkavan. La su muzika era poko konservadora i una de las sus kansiones, Πρέζα όταν Πιείς ("Kuando te metes droga"), fue defendida por el governo del diktador grégo Ioannis Metaxas.

Sigunda Gerra Mondiala[trocar | trocar el manadero]

Durante la Sigunda Gerra Mondiala, Roza ainda kantava i aperturó una taverna, "Krystal", endjunto kon Paraschos, su ijo. Roza dava ayudo a los grégos ke se opozavan a la invasion Nazi i endemas a la komunita djudia gréga. Un diya, los almanes la yevaron a prizión, ma konsigió salir libbera i se eskondió fina 1945.

Post-Gerra[trocar | trocar el manadero]

Diskués de la gerra, en 1949, Roza tornó a Patras kon el buto de tener una mueva karta de identidad. Ayí fue ande konosió a Christos Philipakopoulos, un mansevo polis kaji treinta anyos mas djoven ke eya. Enel anyo 1952 vijitó los Estados Unidos, para kantar en las komunitas gréga i turka del payis. Enel anyo 1955, el albanezo Ayden Leskoviku de la Balkans Record Company la konvidó a vijitar Estambol, la sivdad ande eya nasió; diskués, izo más de 40 kansiones para Leskoviku. Para la anyada de 1960, la muzika de Roza Eskenazi ya no era tan enteresante para los mansevos, los kualos bushkavan muzika mas moderna. Ma afilu en 1976 eya izo un espesial para la televizyón kon Haris Alexiou, la kuala sigió su estil, ansina komo Glykeria. Los estudiozos de la muzika gréga dezían ke el estil de Roza era el Rebetikó orijinalo.

Su muerte[trocar | trocar el manadero]

Roza Eskenazi murió el 2 de Disiembre de 1980 i fue enterrada en la viya de Stomyo.

Su vida en un filmo[trocar | trocar el manadero]

En 2011, el direktor de sinema Roy Sher de Producciones Sher apresentó My Sweet Canary, un filmo dokumental musikal bazado en la vida de Roza Eskenazi. El filmo avla de tres djóvenes muzikos de Gresia, la Turkiya i de Israel, los kualos bushkan los mas konosidos musikos de Rembetikó. La muzika del filmo es kantada por la yisraeliana Yasmin Levy, la turka Mehtap Demir, los grégos Maria Koti i Sotiris Papatragiannis i la ingleza-kipriyota Martha Demeteri Lewis.

Atamientos eksternos[trocar | trocar el manadero]