Helen Suzman

Un artíkolo de la Vikipedya, la ansiklopedya líbera
Este artikolo uza la grafia de Aki Yerushalayim para la lingua judeo-espanyola. Mersi muncho por mantener el artikolo uzando este estil.

Helen Suzman en 1959.

Helen Gavronsky, konosida komo Helen Suzman, (Germinston, Gauteng, 7 de noviembre de 1917 - Djohannesburgo, 1 de Djenero de 2009)[1] era una aktivista sud-afrikana en kontro del apartheid, ija de djudios lituanos.

Biografiya[trocar | trocar el manadero]

Suzman nasio komo Helen Gavronsky en 1917, ija de Samuel i Frieda Gavronsky, djudios lituanos. [2][3] Suzman eskapo el lise en 1933 en Parktown Convent, Djohannesburgo. Ambezo ekonomiya i estatitiska en la Universita de Witwatersrand. De edad de 19 anyos, se espozo kon el Dr. Moses Suzman (el kualo murio en 1994), ken era muncho mas aedado ke eya; el kazal tuvo dos ijas. Eya abolto a la universita para dar konferansas i lisiones en 1944, ma diskues eskapo la aktivita akademika para entrar ala vida politika del su payis. Era elekta al Volksraad (la kamara basha del parlamento de Afrika del Sud fina 1981) en 1953, komo deputada del Partito Unito Nasional de Afrika del Sud por el distrito Houghton, en Djohannesburgo.

Aktivizmo politiko[trocar | trocar el manadero]

Suzman i otros onze miembros liberales del Partito Unito se kitaron de este para konformar el Progressiewe Party en 1959. En las eleksiones de la anyada de 1961, todos los otros deputados del Partido Progresista pedrieron los sus fotolyos, deshando a Suzman komo la unika deputada opozada kompletamente al apartheid durante treze anyos, de 1961 fina 1974.[4][5] Munchas vezes aresivio amenazas de la polis i el su telefon de kaza kedo intervenido por el servis sekreto de Afrika del Sud. Eya tinia una teknika espesiala para defenderse de los ajentes ke eskuchavan, la kuala era chuflar un chuflete en la boka del telefon. [6]

Una avlante intelijente, ke savia komo uzar los biervos, Suzman era konosida enel payis por el su huerte kestyonamyento de la politika de apartheid del gverno del Nasionale Party en un momento de la istorya en ke esto no era esperado de un afrikano del sud de pyel blanka. Esta situasion era mas difisil, siendo eya una mujer djudia avlante de inglez en un parlamento kontrolado por ombres kalvinistos afrikaners. Una vez un ministro del governo disho ke eya solu dispozava las demandas kon modre de ergueler la imej de Afrika del Sud, ma eya repondio: "No son las mis demandas ke erguelean a Afrika del Sud, ma las repuestas ke vozotros dizen." [7]

Mas adelantre, kuando la oposizion al apartheid blanko kresio, el Progressiewe Party se adjunto kon el Partito Reformista de Harry Schwarz i se troko enel Partito Progresista de Trokamiento, el kualo diskues tomo el nombre de Partito Progresista Federal i a Suzman se le adjuntaron enel Parlamento muevos deputados liberalos, komo Colin Eglin. Era deputada por un total de 36 anyos. [8] Vijito a Nelson Mandela munchas vezes kuando el estava en la prizion i endemas estava kuando la mueva konstitusion multi-raziala era asinyada en 1996.[9]

Rekonosimyento i erensia[trocar | trocar el manadero]

Mientres lavorava desde adientro del sistem razista de Afrika del Sud, aresivio el respeko de Nelson Mandela, el kualo dio omenaje al su koraje i su es.huerso por amijorar las kondisiones de aprizionamyento de los aktivistos anti-apartheid ke estavan en prizion. Siempre direkta, avlo munchas vezes en kontro de la rejima, ma unas vezes dio kestyonamyentos de alkunas politikas del sinyor Mandela. Era opozada a sanktiones ekonomikas, deke pensava ke estas ivan aharientar la povlasion preta prove, ke se topava enel fondo de la sosyete. Diskues de la libertad de Mandela "eya era konosida entre akeyos ke ... konvensaron a Mandela para deshar el program revolusionaryo del ANC para tomar uno mas evolutivo, kudiando una ekonomiya de merkato i una demokrasia parlamentaria." [5] Suzman no desho la su atktivita kritika diskues de la fin de la rejima de apartheid, dando kritikas duras para Nelson Mandela kuando el dio komplimientos a Muamar Ghadaffi komo kudiador de los diritos umanos. [5] D'akodro kn el su biografo, Robin Renwick, antes i diskues de la yegada del CNA al governo, eya kontinuo avlando en kontro de aketos asentados enel pueder ke "pozavan el partito i el governo por arriva del sitizeno, seya blanko o preto." [5]

Elementos arientro del CNA i el PCSA kritikavan duramente su modo de opozamyento al apartheid, dishendo ke eya era una ajente del kolonializmo i "parte del sistem", ansina komo por no achetar sanktiones eknomikas en kontro de Afrika del Sud. [5] Ma el sinyor Mandela no desho de manifestar la su admirasion, diziendo "la konsistensia kon kuala eya defendio la libertad i el Estato de Dirito en las ultimas 30 anyadas aze ke eya aresiva la admirasion de munchos afrikanos del sud."[5]

Suzman aresivio 27 doktorados Honoris Causa de universitas de todo el olam, yamada dos vezes para el Premio Nobel de la Paz [10] i aresivio munchos otros premios de organisasiones relijiozas i de diritos umanos de todo el olam. La ultima reyna de Afrika del Sud i reyna de Gran Bretanya i de Irlanda del Nord, Elizaveta II le dio el titolo de Sinyora Komendadora de la Orden del Imperio Britaniko en 1989. [11] Los sitzenos sud-afrikanos la votaron num. 24 enel Top 100 de la serie de televizyon Great South Africans.

Muerte[trocar | trocar el manadero]

Suzman murio el diya de Silvester de 2009, de 91 anyos de edad i por kavzas naturalas, enel su es.huenyo. [11] Achmat Dangor, direktor ejekutivo de la Fondasion Nelson Mandela, disho ke Suzman era una "gran patriota i una gerreadora sin temor en kontro del apartheid".[12]

Referensias[trocar | trocar el manadero]

Commons Klika akí para ver las imajes de Commons ensima de Helen Suzman.